Gammastraaluitbarsting GRB-221009A met een energie van maximaal 18 teraelektronvolt in de lichtemissie, wordt het beschouwd als de krachtigste gammastraaluitbarsting in de hele geschiedenis van waarnemingen. Astronomen classificeerden het als een gebeurtenis die eens in de 1000 jaar voorkomt.
Volgens de analyse van de wetenschappers overtreedt deze uitzonderlijke lichtuitbarsting alle mogelijke regels - de nagloeicurve komt niet overeen met de theoretische beschrijvingen van hoe het eruit zou moeten zien. We kunnen dus aannemen dat er iets unieks is aan GRB 221009A.
Gammastraaluitbarstingen zijn de krachtigste explosies die er zijn het heelal, die in maximaal enkele seconden meer energie vrijgeven dan onze zon in 10 miljard jaar zou vrijgeven. Ze worden meestal veroorzaakt door rampen zoals supernova- en hypernova-explosies of botsingen tussen binaire systemen waarbij ten minste één neutronenster betrokken is.
Aanvankelijk werd aangenomen dat GRB 221009A een zwakke uitbarsting van röntgenstralen was van een relatief nabije bron, maar verdere waarnemingen toonden aan dat de lichtuitbarsting van een veel grotere afstand kwam dan eerder werd aangenomen - 2,4 miljard lichtjaar. Ten eerste maakt het het nog steeds een van de dichtstbijzijnde die is ontdekt gammastraaluitbarstingen, en ten tweede blijkt dat het veel krachtiger is dan astronomen hadden besloten.
Gedurende 73 dagen na de eerste ontdekking hebben astronomen het geobserveerd en zijn evolutie gevolgd kromme glans. Na de 70-daagse markering moest het proces worden opgeschort omdat de nagloed zich achter de zon bewoog, maar het zou spoedig weer verschijnen.
In een studie onder leiding van Maya Williams van Penn State University ontdekten astronomen dat de röntgennagloeiing van GRB 221009A onmiddellijk na de explosie een orde van grootte helderder was dan ooit waargenomen door het in een baan om de aarde draaiende observatorium. In een simulatie van willekeurig gegenereerde flitsen was slechts één op de 10 zo krachtig. Volgens de berekeningen van het team zijn het de gecombineerde kenmerken van GRB 221009A die het inderdaad zeer zeldzaam maken. "Volgens onze schattingen", schrijven ze, "komen uitbarstingen zo energiek en dicht bij ons als GRB 221009A voor met een frequentie van bijna 1 keer per 1000 jaar, waardoor dit een werkelijk buitengewone mogelijkheid is en het onwaarschijnlijk is dat dit in ons leven opnieuw zal gebeuren." " .
Wat GRB's echt bijzonder maakt, is de dynamiek van de afterglow, die niet past in de standaardtheorie. Gammastraaluitbarstingen worden meestal gevolgd door een gloed van elektronen die bewegen met snelheden die dicht bij de lichtsnelheid liggen. Dit fenomeen wordt genoemd synchrotron straling. Astronomen zeggen dat in het geval van GRB 221009A de nagloeiing duidt op een complexere structuur van jets.
Een ander team van astronomen suggereert dat de eigenaardige nagloeiing kan betekenen dat het een extra bron van synchrotronstraling herbergt. Een derde studie wees uit dat de nagloeiing bepaalde kenmerken niet bevat die zouden worden verwacht bij een supernova-explosie. Dit zou kunnen betekenen dat de meeste energie van GRB 221009A in de jet werd verbruikt en geen spoor achterliet dat erop wees dat de ster explodeerde. De nagloed zal naar verwachting binnenkort weer van achter de zon verschijnen, en astronomen zullen blijven werken om het tot op de bodem uit te zoeken.
Ook interessant: