Starlink is een krachtig centrum van satelliet-internettechnologieën geworden. Er komt echter een Europese speler in het spel met het plan om zijn tegenstander te verslaan.
Iedereen kent al satellietcommunicatie van Starlink, sommigen gebruiken het zelfs. Het Starlink-systeem kan op afgelegen locaties toegang bieden tot supersnel internet zonder dat er kabels hoeven te worden gelegd of een grote hoeveelheid extra infrastructuur moet worden aangelegd. De satellieten van het systeem bevinden zich in een lage baan om de aarde, waardoor de signaalvertraging bijna onmerkbaar is: tot 20 milliseconden, in tegenstelling tot de naaste concurrenten, wier signaal seconden kan worden vertraagd.
Om het internet te laten werken, worden gatewaystations op de grond geïnstalleerd. De gateway maakt verbinding met de satelliet, die op zijn beurt het signaal naar de terminalantenne verzendt. Om verbinding te maken met het netwerk heb je een terminal nodig die lijkt op een kleine schotelantenne, een statief en een router. Het is dankzij deze eenvoud dat Starlink-terminals een echte standaard voor satellietinternet zijn geworden. Maar de manier waarop Elon Musk het bedrijf leidt, baart mondiale zorgen.
Ook interessant: Alles over het nieuwe navigatiesysteem MuWNS: werkt onder en onder water
Starlink en de oorlog in Oekraïne
Twee dagen na het begin van de grootschalige Russische agressie in Oekraïne, toen de wereld in shock was door wat er gebeurde, schreef de minister van Digitale Transformatie van Oekraïne, Mychailo Fedorov, een toespraak in Twitter: ‘Ilon, terwijl jij Mars probeert te koloniseren, probeert Rusland Oekraïne te bezetten! Terwijl jouw raketten met succes terugkeren uit de ruimte, vallen Russische raketten Oekraïense burgers aan! Wij vragen u om Starlink-terminals aan Oekraïne te leveren", - schreef hij, gericht aan Elon Musk, de rijkste man ter wereld, de eigenaar van het SpaceX-bedrijf. Het is dit bedrijf dat het Starlink-satelliettelecommunicatiesysteem omvat, dat vanaf vrijwel elke plek op aarde toegang tot internet biedt.
@Elon Musk, terwijl jij Mars probeert te koloniseren – probeert Rusland Oekraïne te bezetten! Terwijl je raketten slagencesland veilig vanuit de ruimte – Russische raketten vallen Oekraïense burgers aan! Wij vragen u om Oekraïne te voorzien van Starlink-stations en verstandige Russen aan te spreken om op te staan.
- Mykhailo Fedorov (@FedorovMykhailo) 26 februari 2022
Musk reageerde onmiddellijk. Twee dagen later stonden de eerste Starlink-terminals al in Oekraïne. Later blijkt dat de miljardair niet zo’n filantroop was, omdat veel partnerlanden in het apparaat investeerden. Dit doet er echter niet toe, want het was dankzij Starlink mogelijk om te voorkomen dat Poetin aan het begin van de oorlog de communicatie in Oekraïne zou vernietigen. Satellietcommunicatie hielp en blijft de strijdkrachten helpen de vijand te vernietigen. Hoewel het Pentagon in juni van dit jaar aankondigde dat het een contract tekende met het bedrijf van Musk om terminals te onderhouden en nieuwe aan Oekraïne te leveren. Dit verlicht SpaceX van de kosten die het maakte toen de oorlog begon.
Het belang van toegang tot satellietcommunicatie blijkt uit de informatie die in de publicatie wordt gepubliceerd New Yorker aan het einde van augustus. Volgens journalisten moest Elon Musk, voordat hij het contract met de regering tekende, met Vladimir Poetin praten, omdat hij de miljardair wilde overtuigen Oekraïne los te koppelen van de Starlink-satellietconstellatie. Musk probeerde zelfs vertegenwoordigers van het Pentagon ervan te overtuigen dat een dergelijke sluiting noodzakelijk was voor de mondiale veiligheid.
De situatie in Oekraïne heeft laten zien hoe belangrijk dit communicatiemiddel kan zijn, omdat het zelfs in oorlog werkt, wanneer alle andere vormen van communicatie zijn ingestort. En het bedrijfsleven herinnerde zich een enigszins vergeten niche: ruimtesatellieten en satellietinternet.
Ook interessant: Moderne artillerie is het superwapen van Oekraïne. En waarom is Elon Musk hier?
Monopolie op communicatie vanuit de ruimte
Elon Musk lanceerde in 2019 de eerste Starlink-satellieten in een lage baan. Destijds werd investeren in satellietinternet als een niet erg slimme zet beschouwd. In de jaren negentig en begin jaren 90 probeerden andere bedrijven stappen in deze richting te zetten, maar dat lukte niet.
Voornamelijk vanwege de hoge kosten en technische problemen die gepaard gaan met het sturen van satellieten naar de ruimte. Maar Musk had een voordeel. De SpaceX-raketten, die satellieten in een baan om de aarde brengen, kunnen terugkeren naar de aarde en zijn tot op zekere hoogte herbruikbaar. Dit feit verlaagt effectief de kosten van het in een baan om de aarde brengen van satellieten en maakt het mogelijk om ze vaker te sturen.
Tegenwoordig zijn er meer dan 4500 Starlink-satellieten in de lucht. Er zijn er zoveel dat ze al begonnen zijn het uiterlijk van de nachtelijke hemel te veranderen. Zo erg zelfs dat ze soms worden aangezien voor vallende sterren.
Starlink is vaak de enige manier om toegang te krijgen tot internet in oorlogsgebieden, afgelegen gebieden en plaatsen die zijn getroffen door natuurrampen. Het is beschikbaar in meer dan 50 landen, waaronder de VS, Japan, het grootste deel van Europa en delen van Latijns-Amerika. In Afrika, waar de internettoegang achterblijft bij de rest van de wereld, is Starlink beschikbaar in Nigeria, Mozambique en Rwanda.
De afgelopen jaren is het Starlink-systeem een dominante speler geworden op het strategisch belangrijke gebied van satellietinternet. Het grootste belang en de grootste erkenning kreeg het echter dankzij de oorlog in Oekraïne. De technologie gaf het Oekraïense leger een aanzienlijk voordeel ten opzichte van Russische troepen. Dankzij Starlinks kon het Oekraïense leger met drones vliegen, kritische inlichtingen ontvangen en met elkaar communiceren. De minister van Digitale Transformatie van Oekraïne heeft herhaaldelijk benadrukt dat toegang tot Starlink een van de basiselementen is van succes op het slagveld.
Elon Musk begon echter zijn macht te misbruiken en probeerde het verloop van de oorlog te beïnvloeden, omdat hij het niet leuk vond dat Oekraïne Starlink niet alleen voor defensie, maar ook voor offensieve operaties gebruikte. Als zodanig heeft dit ertoe geleid dat de communicatie van Starlink aan de frontlinie beperkt is en deze in sommige gevallen zelfs helemaal blokkeert. Dit was vorig jaar het geval, toen Oekraïne toegang vroeg tot Starlink-communicatie nabij de Krim om gevechtsdrones te kunnen richten op Russische schepen in de Zwarte Zee. Musk heeft dit verzoek afgewezen.
Europese landen hebben zich gerealiseerd dat er dringend behoefte is aan eigen kritische communicatiemiddelen. Omdat ze geloofden dat het onmogelijk is om zo’n belangrijk bouwwerk in handen te laten komen van één persoon die aan de andere kant van de wereld woont. Dit is wat experts van de satellietmarkt geloven.
Geconfronteerd met enige regelgeving en de veranderlijke managementstijl van Musk, baart de huidige communicatiemarkt militaire en politieke leiders over de hele wereld steeds meer zorgen.
“De ruimtevaart speelt een belangrijke rol in zowel onze economische als veiligheidsbelangen, maar het is ook een steeds meer omstreden arena waar concurrerende belangen strijden om dominantie.” zei Thierry Breton, de Europese commissaris die toezicht houdt op het project Europese ruimtestrategie voor veiligheid en defensie. “De Europese Unie kan het zich niet veroorloven afhankelijk te zijn van anderen”, voegde hij eraan toe.
Veel waarnemers wijzen op de recente fusie van de zakelijke belangen van het Franse bedrijf Eutelsat en het Britse OneWeb, die samen de verdere plannen van Musk om de markt voor satellietinternet te domineren kunnen belemmeren.
Ook interessant: Hoe Taiwan, China en de VS vechten om technologische dominantie: de grote chipoorlog
Winstgevende kosmische allianties
Er zijn drie soorten satellieten die in een baan om de aarde draaien. Geostationaire satellieten (GEO) bevinden zich het verst, ongeveer 36 km van de aarde. Elk van hen beweegt met een snelheid gelijk aan de rotatiesnelheid van de aarde, dus het blijft altijd boven hetzelfde punt boven het oppervlak van de planeet. Een geostationaire satelliet levert weergegevens, een televisiesignaal en enkele datadiensten met lage snelheid. Hun voordeel is de stabiliteit van de verbinding. Na installatie zorgt de antenne die direct op de satelliet is gericht voor een stabiel signaal. Het nadeel is de snelheid van het aangeboden internet. Vanwege de aanzienlijke hoogte van de satelliet in een baan om de aarde, wordt het signaal met een aanzienlijke vertraging ontvangen.
In een lage baan om de aarde is alles anders. Low-orbit-satellieten (LEO) bevinden zich op een hoogte van maximaal 1200 km van de aarde. De Starlink-satellietconstellatie behoort tot dit type. Deze afstand zorgt voor een snellere signaaloverdracht, wat resulteert in een lagere latentie. Low Earth Orbit-satellieten worden gebruikt om breedbandinternettoegang te bieden. Hun absolute nadeel is onvoldoende stabiliteit van de verbinding in moeilijke terreinomstandigheden.
Tussen de GEO- en LEO-satellieten bevinden zich de MEO's, satellieten in een middellange baan om de aarde die worden gebruikt voor GPS en andere navigatietoepassingen. De MEO-satellieten zorgen voor glasvezelprestaties in afgelegen gebieden zoals de Noord- en Zuidpool.
Onlangs hebben GEO-satellietbedrijven kansen gezien in samenwerking met groepen in een lage baan om de aarde (LEO), zoals OneWeb, Starlink of Kuiper, dat onlangs werd aangekondigd door Amazon. Een dergelijke alliantie garandeert de diversificatie van het aanbod, omdat enerzijds stabiel maar langzaam internet wordt aangeboden vanaf geostationaire satellieten, en anderzijds sneller, maar minder stabiel, vanaf satellieten met een lage baan (LEO).
Om deze redenen heeft Eutelsat, een van de grootste exploitanten van geostationaire satellieten (GEO) ter wereld, vorig jaar een fusie aangekondigd met OneWeb, een gigant van satellieten in een lage baan. "We zullen de enige geïntegreerde GEO- en LEO-speler ter wereld zijn", - aldus de voorzitter van de raad van commissarissen Eutelsat Dominique D'Hinnin. Hij merkte op dat de fusie van de twee bedrijven "een indrukwekkende groeimogelijkheid in onze sector zou creëren en beter zou presteren dan onze concurrenten."
De fusie van Eutelsat en OneWeb wordt gezien als een stap in de richting van het creëren van een krachtige alliantie die kan concurreren met Elon Musk en Jeff Bezos. En er is iets om voor te vechten. De mondiale markt voor satellietinternet werd in 2,93 op 2020 miljard dollar geschat en zal naar verwachting in 2030 verzesvoudigd zijn, tot 2050 miljard dollar in 18. met schattingen van Allied Market Research.
Ook interessant: Wat is het verschil tussen OneWeb en Starlink?
Internet voor iedereen in Europa
Concurrenten waar D'Hinnin over sprak, zoals Musk's Starlink, hebben de oude orde op zijn kop gezet door te wedden op kleinere, goedkopere satellieten in een lage baan om de aarde die een ooit stabiele industrie ontwrichten. OneWeb was een pionier op het gebied van deze technologie, maar dankzij grote investeringen en technologische vooruitgang die de toetredingsdrempels hebben verlaagd, moeten bedrijven hun netwerk ontwikkelen en moderniseren om de concurrentie bij te kunnen houden. Europa moet satellietcommunicatie ontwikkelen, omdat we anders volledig afhankelijk kunnen worden van de import van Amerikaanse technologie. Dit is wat de meerderheid van de Europese experts gelooft.
Voor OneWeb is het financiële voordeel van het relatief stabiele Eutelsat dus één ding. Van extra waarde is het feit dat de regeringen van Frankrijk en Groot-Brittannië zich bezighouden met investeringen; zij zien de ruimtewedloop als een sleutel tot nationale soevereiniteit.
Om zijn soevereiniteit en voldoende stabiel internet te garanderen, heeft de Europese speler OneWeb echter een groot aantal satellieten in een baan om de aarde nodig. In maart lanceerde het bedrijf 36 satellieten vanuit het Satish Dhawan Space Center in India, waardoor de bestaande constellatie op 618 satellieten komt. Dit lijkt een klein aantal vergeleken met de 4500 satellieten van Starlink (het heeft de grootste constellatie). Maar volgens de managers van OneWeb heeft het bedrijf er genoeg om overal ter wereld een internetverbinding te bieden.
“We zullen kunnen bieden wat al heel lang ontbreekt: hogesnelheidsbreedband op elk zeeschip, op jachten, in zeehavens, op booreilanden. Elk vliegtuig zal nu verbonden zijn met een hogesnelheidsverbinding met lage latentie.” geciteerd door CNBC van OneWeb mede-eigenaar Sunil Bharti Mittal. "Woestijn, bos, bergen, Himalaya en moeilijk bereikbare gebieden zullen bedekt worden door hogesnelheidssatellietcommunicatie", voegde hij eraan toe. Op dit moment moet echter worden erkend dat het bedrijf Starlink van Elon Musk nog steeds de leider is.
Ook interessant: Niet alles wat we AI noemen is kunstmatige intelligentie. Dit is wat je moet weten
Ruimte-onafhankelijkheid van de Europese Gemeenschap
Op 14 februari besloot het Europees Parlement zijn eigen IRIS²-satellietinternetsysteem te bouwen. Het besluit werd vrijwel unaniem genomen. Dit initiatief werd gesteund door 603 leden van het Europees Parlement, waarvan er slechts zes tegen waren. IRIS² is bedoeld als Europees alternatief voor Starlink. “De militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne heeft aangetoond hoe belangrijk soevereine en veilige ruimtecommunicatiediensten zijn in geval van een conflict”, - zei de Europese commissaris voor Interne Markt Thierry Breton.
IRIS² zal zich richten op overheidsdiensten, waaronder defensietoepassingen. Het is gericht op het aanbieden van breedband voor heel Europa, inclusief de zogenaamde blinde zones, waar momenteel geen verbinding is. Dit zou de digitale kloof moeten overbruggen, niet alleen in de Europese Unie, maar ook bij haar partners in sommige Afrikaanse landen. IRIS² zal naar verwachting in 2027 volledig operationeel zijn. De EU rekent op de technologische bijdrage van zowel de grootste Europese vertegenwoordigers van de ruimtevaartindustrie als startups. Een van de partners zal het bedrijf Thorium Space zijn, waarvan de oprichter erop wijst dat satellietcommunicatie niet alleen om militaire redenen noodzakelijk is, maar ook in de omstandigheden van een toename van het aantal natuurrampen.
Tijdens overstromingen of branden, wanneer de apparatuur, dat wil zeggen telecommunicatiemasten of glasvezelsystemen, onder water komt te staan, in brand vliegt of eenvoudigweg wordt vernietigd, werken geen telefoons. In dergelijke situaties is er maar één oplossing: satellietcommunicatie, die niet afhankelijk is van wat er op aarde gebeurt.
Al in maart van dit jaar begon de competitie voor het afsluiten van een concessiecontract voor de implementatie van IRIS². “Tijdens de eerste fase, die duurde van 23 maart tot 26 april 2023, nodigde de Commissie de industrie uit om haar voorstellen in te dienen. In dit stadium werden de aanvaardbaarheid en de voorwaarden voor deelname van de bieders geëvalueerd”, aldus woordvoerder Eric Mamer van de Europese Commissie.
In de tweede fase, die in mei begon, worden geselecteerde bedrijven uitgenodigd om initiële voorstellen in te dienen voor de reikwijdte van het contract, inclusief ontwerp, kosten, planningen en investeringen uit de particuliere sector. Deze fase zal belangrijk zijn voor de consolidatie van de toeleveringsketen. Het is de bedoeling dat deze fase in het najaar van dit jaar wordt afgerond, waarna het tijd is om leveranciers te selecteren.
‘Dit is de eerste keer dat Europa een inhaalslag maakt. Europa, dat in de jaren tachtig had gesluimerd door de ontwikkeling van GPS, besloot uiteindelijk zijn eigen navigatiesysteem te bouwen, genaamd Galileo. Tegenwoordig is het het meest nauwkeurige navigatiesysteem ter wereld, nauwkeuriger dan GPS. Het laat zien dat als Europa zijn krachten consolideert, het iets concurrerends kan creëren, zelfs het beste ter wereld. In het geval van Starlink hebben de Europeanen uiteraard een enorme achterstand, dus het kost veel moeite om die in te halen. Het zal lang duren, maar uiteindelijk zou de Europese oplossing moeten werken.
De bouw van IRIS² maakt deel uit van een bredere trend binnen de Europese Unie om de ruimtevaart te erkennen als een strategisch gebied van cruciaal belang voor de veiligheid en defensie, maar ook voor het functioneren van de samenleving en de economie. De laatste tijd praat de EU steeds vaker over het bieden van internetconnectiviteit voor alle Europeanen, waarbij satellietcommunicatie een belangrijke rol zal spelen. Polen, Finland en enkele andere landen met niet-verstedelijkte gebieden hebben problemen met het aansluiten van boerderijen op glasvezel, dat wil zeggen kabel met internet. En er zijn plaatsen in Europese landen waar het aanleggen van een glasvezelkabel naar elk huis tienduizenden euro’s kan kosten.
Eutelsat en OneWeb kijken ernaar uit om met overheden samen te werken, ook aan militaire projecten. Ze hebben de capaciteiten van hun satellieten al aan NAVO-vertegenwoordigers gedemonstreerd. "De Europese Unie kan het zich niet veroorloven afhankelijk te zijn van anderen", - zei Thierry Breton, de Europese commissaris die toezicht houdt op het project Europese ruimtestrategie voor veiligheid en defensie.
Deze onafhankelijkheid heeft echter een prijs. De Europese Unie zal 2,4 miljard euro uit de begroting uitsluitend toewijzen aan de bouw van de IRIS²-infrastructuur, nog eens 685 miljoen euro zal afkomstig zijn van de Europese Ruimtevaartorganisatie, en de rest zal worden gedekt door particuliere investeerders. Het hele project zal naar verwachting ongeveer 6 miljard euro kosten.
Lees ook: 7 coolste toepassingen van ChatGPT
Wat te verwachten?
Drie jaar geleden zat OneWeb in grote problemen. Eind maart 2020 is het bedrijf zelfs begonnen met de voorbereidingen voor de indiening faillissementsaanvragen nadat het er niet in was geslaagd $ 2 miljard aan financiering op te halen bij het Japanse conglomeraat SoftBank, de grootste investeerder van het bedrijf. “Onze huidige situatie is een gevolg van de economische crisis veroorzaakt door Covid-19. We zijn overtuigd van de sociale en economische waarde van onze missie om iedereen over de hele wereld te verenigen”, – verklaarde vervolgens OneWeb-CEO Adrian Steckel.
Hoewel OneWeb in november 2020 failliet ging dankzij een investering van $ 1 miljard van de Britse overheid en het Indiase Bharti Enterprises, zijn niet alle bedrijven die in de sector investeren succesvol geweest.
Zowel het bouwen als het in een baan om de aarde brengen van satellieten is duur. Naast OneWeb kwamen verschillende bedrijven hier achter voordat ze failliet gingen. Eén daarvan was Teledesic, een door Bill Gates gesteund bedrijf dat breedbandinternet vanuit de ruimte wilde uitzenden, maar slechts één satelliet lanceerde voordat het in 2002 failliet ging. Iridium lanceerde een reeks van 66 satellieten voordat het in 1999 failliet ging. Dit was nadat ze er niet in was geslaagd genoeg klanten aan te trekken om haar bedrijf te ondersteunen.
Het is de moeite waard om te begrijpen dat het in een lage baan houden van een groep telecommunicatiesatellieten enorm veel geld kost. Het gaat om bedragen die kunnen oplopen tot twee miljard euro per jaar. Dit zijn echt enorme fondsen.
In het geval van OneWeb wordt de kans op succes echter vergroot door het bouwen van IRIS². Het bedrijf is een van de grootste Europese ruimtevaartbedrijven die hun krachten willen bundelen om een bod uit te brengen op een rol in het door de Europese Unie voorgestelde IRIS²-project.
Armand Musey, een ervaren satellietcommunicatieanalist, aldus de Financial Times, dat OneWeb "in het beste geval groepen zal ontwikkelen, klanten zal aantrekken, de vraag enorm zal vergroten, en alles zal lukken", "in het slechtste geval zullen ze failliet gaan", voegde hij eraan toe.
De nieuwe race om een constellatie van internetsatellieten te bouwen lijkt een beetje op de geschiedenis die zich herhaalt. Het is onduidelijk of de belangrijkste rivalen van OneWeb, SpaceX en Amazon, genoeg klanten zullen vinden om hun eigen satellietinternetdiensten in bedrijf te houden. Aan de andere kant is OneWeb, in tegenstelling tot Starlink, uitsluitend gericht op zakelijke klanten, en dit brengt enkele beperkingen met zich mee. Vooral die welke verband houden met bedrijfsschaling.
Het is de moeite waard om te begrijpen dat de concurrentie alleen maar zal groeien. Ook op het gebied van satellietinternet doen de Chinezen mee. Hun binnenlandse satellietoperator China Satcom, die tot nu toe geostationaire satellieten heeft gebouwd en enigszins heeft geslapen tijdens de revolutie die door Elon Musk en zijn Starlink is geïnitieerd, ontvangt nu grote investeringsinjecties. De essentie van het programma is het ontvangen van staatssteun, die de spelregels op de wereldmarkt voor satellietdiensten kan veranderen, waardoor de ontwikkeling van westerse concurrenten wordt belemmerd.
Tijdens een keynote-presentatie op de Satellite Industry Conference 2020 erkende Elon Musk dat de Starlink-internetgroep van SpaceX een economische uitdaging voor iedereen is. 'Raad eens hoeveel satellietconstellaties niet failliet zijn gegaan?' vroeg Musk aan zijn publiek. "Nul". Tot nu toe heeft hij gelijk, maar de markt voor satellietinternet staat niet stil. De situatie kan op elk moment veranderen.
De meeste deskundigen zijn er zeker van dat het Europese project om een onafhankelijk satellietinternet tot stand te brengen een kans zal hebben onder één voorwaarde: als het met veel geld wordt gesteund. Natuurlijk hoopt iedereen dat het geld afkomstig zal zijn van overheden of EU-subsidies. Anders heeft dit project geen kans van slagen.
Ook interessant: